Koji su interesi velikih sila na Kavkazu? Dok Sjedinjenje Države, Rusija i Francuska podržavaju Armeniju, Azerbejdžan bi mogao dobiti snažnu podršku Kine, Velika Britanije i posebno Turske
Armenci su kroz cijelu svoju historiju služili zapadnim silama, koje su ih koristili, prvo protiv Osmanske države, kasnije protiv Azerskih turaka u regiji Kavkaza i same Turske.
Prvi premijer Armenije je to najbolje opisao svojim riječima u prošlosti, kazavši, kako su Armeni upali u zamke zapadnih država i tim pokvarili svoje historijsko prijateljstvo sa Turcima, što je bila greška.
Današnja armenska država ima populaciju od oko 2,5 miliona ljudi, dok njihov državni teritoriji osigurava i čuva ruska vojska. Žive u teškom siromaštvu, uglavnom ovisni o novcu koje dolazi od armenske dijaspore sa zapada i pomoći zapadnih država.
U svim dosadašnjim konfliktima, generalno se događalo da Armeni pokrenu napade na Azerbejdžan i prekrše dogovorena primirja, onda bi Azerbejdžan i Turska na međunarodnoj sceni zatražili prekid vatre i primirje.
Međutim, situacija je ovaj put drugačija. Danas su Armeni ti koji nastoje animirati međunarodnu javnost, kako bi se izvršio pritisak nad Azerbejdžanom da prihvati prekid vatre.
Njemačka kancelarka ali i drugi svjetski lideri su već uputili pozive za prekidom vatre. Ruski predsjednik Putin je zvao armenskog premijera, tražeći da se pokrenu pregovori o prekidu vatre, međutim, premijer Armenije je to odbio uz odgovor da “nisu spremni.”
Armenija i danas nastoji privući podršku SAD-a i Francuske prvenstveno.
Sa Azerbejdžanske strane stav Turske je presudan. Zvaničnici Turske danas kažu: Ukoliko Azerbejdžan treba našu diplomatsku pomoć tu smo, ukoliko nas treba vojno na terenu, doći ćemo
Azerbejdžan je ovaj put spremno dočekao napade, i nakon prvih armenskih napada, brzo je pokrenuo kontranapade.
Situacija potpuno jasna, bez da se oslobodi Gornji Karabah problemi sa Armenijom neće se završiti.
1870. godine u današnjem Jerevanu, kao glavnom gradu Armenije, 75% procenata stanovništva činila je turska populacija.
Međutim, početkom 19. stoljeća, Rusija je krenula planski i organizovano u ovu regiju naseljavati blizu milion Armena, i tako je kasnije uspostavljena Armenija.
Danas Armenija na međunarodnoj sceni ima jako snažan armenski lobi, posebno u SAD-u i Francuskoj, koji koriste izričito protiv Turske.
Ovo se najbolje ogledava u tome da parlamenti brojnih država širom svijeta glasaju o armenskom genocidu, za koji optužuju Tursku.
Međutim, kako Armenija danas otvoreno iznosi laži o sukobima sa Azerbejdžanom, optužujući Azerbejdžan za izazivanje sukoba, tako iznose neosnovane laži i o turskom genocidu.
Zašto Armenija danas gubi na bojnom polju ali i u međunarodnoj areni? Koji su interesi svjetskih sila u ovoj regiji?
Glavni razlog armenskih poraza je drugačija ravnoteža globalne svjetske moći, koja Armeniji ne ide u prilog. Azerbejdžan danas ima naftu, prirodni gas, tehnološki napredak, za razliku od Armenija koja gotovo nema ništa.
Azerbejdžan je danas kritična-tranzitna tačka za kineski projekat “Pojas i put“, preko kojeg ide transport kineske robe ka Evropi. Prvi teretni voz iz Evroazije 2017. godine je prošao ka Evropi preko pruge Baku-Tbilisi-Kars, transportujući kinesku robu.
Kina u suštini veliku važnost pridaje Azerbejdžanu i nastoji na sve načine osnažiti vezu između dvije države. Azerbejdžan se je godinama unazad zvanično priklonio kineskom projektu Pojas i put, i zbog toga uživa ozbiljne kineske investicije i podršku.
Istovremeno, danas iz Azerbejdžana ka Evropi, preko Gruzije i Turske, transportuje se prirodni gas, evropska energetska sigurnost u određenoj mjeri vezana je za azerbejdžanski plin.
Sjedinjene Države su izgubile svoj uticaj u Siriji, nakon uspostavljanja sporazuma iz Astane, na čelu sa Rusijom, Iranom i Turskom. SAD sada vidi priliku da se sukob u Nagorno Karabahu pretvori u potencijalni sukob između ove tri države
Sjedinjenje Države generalno zauzimaju stav protiv Rusije, ali u ovom slučaju djeluju neutralno ili zauzimaju stranu Armenije. Sjedinjene Države nastoje zaustaviti ekspanziju kineskog projekta Pojas i put. Ukoliko u tome ne uspiju, u narednim godinama će izgubiti svoju globalnu hegemoniju.
Zbog toga su SAD u ovom sukobu primorane zauzeti poziciju protiv Azerbejdžana i kineskog Pojas i put, koji prolazi preko Bakua i nastavlja se prema Evropi.
Istovremeno, SAD se bore da blokiraju Rusiju u pokušajima da stave energetsku sigurnost Evrope pod svoju kontrolu. Ovdje posebno mislim na Sjeverni i Turski tok, kojem SAD prijete uvođenjem sankcija.
Izraelska podrška Azerbejdžanu ima nekoliko motiva, prvi motiv je vjerovatno energija. Međutim, uz Baku kao ključnu tačku za kineski Pojas i put, Izrael i ovdje vidi određene prilike da proširi svoj uticaj.
Naredni izraelski motiv je stavljanje Irana u obruč, na identičan način na koji to čini sa današnjim arapskim državama poput UAE i Saudijske Arabije.
U prošlosti su Rusija i Zapad crtali granice i koridor, koji danas razdvaja Azerbejdžan i Tursku, tačnije današnji Nahčivan i sam Azerbejdžan, između kojih se nalazi teritoriji armenske države.
Ovim potezom su presjekli kopnenu vezu između Turske sa Srednjom Azijom, tačnije kopnenu vezu sa turkijskim narodima.
Identično danas pokušavaju preko PKK-Kurdskog koridora na sjeveru Sirije presječi kopnene veze Turske i ostatka Bliskog istoka.
Turskoj danas nastoje nametnuti: Zabranu izlaska na mora koja je okružuju, blokirati kopnenu povezanost sa Sirijom, blokirati povezivanje sa Srednjom Azijom preko azerbejdžanskog teritorija
Ubrzani razvoj turske vojne industrije izaziva veliku zabrinutost i na istoku i na zapadu. Problem koji imaju sa Turskom je snažan hinterland (uticaj) ove države u muslimanskom svijetu. Dok zapadne države u ovim geografijama uspostavljaju mostove novca, kolonijalizma, ubijanja, Turska muslimansku regiju naziva svojom “Duhovnom geografijom,“ s kojom nastoji uspostaviti mostove bratstva i obostrane koristi.
Najbolji primjer za ovu tvrdnju je Francuska, koja je prva poslala svoje borbene avione da bombarduju Libiju, međutim, ulazak Turske u Libiju je onemogućio Francusku da postigne svoje ciljeve u ovoj zemlji.
Kada je riječ o današnjoj Rusiji, konflikti manjeg obima i napetosti između Azerbejdžana i Armenije u određenoj mjeri idu u korist Rusiji. Pored toga što objema stranama prodaje oružje, Rusija je do danas važila za glavnog posrednika u rješevanju sukoba u ovoj regiji.
Međutim, ozbiljna eskalacija rata mogla bi se proširiti dalje i izazvati probleme za samu Rusiju. Naprimjer, eskalacijom sirijske krize, iako nije bila direktni sudionik sirijskog rata u početku, na Tursku je pao teret brige o milionima sirijskih izbjeglica.
Iz ovog razloga nijedna velika država ne želi i ne može dopustiti eskalaciju sukoba blizu svojih granica.
Slično važi i za današnji Iran. Iran je do danas pružao podršku Armeniji sa brojnim motivima, počevši od trgovine sa regijom Nagorno Karabah, pokušavajući uspostaviti protutežu Izraelu unutar Azerbejdžana.
Iran nastoji održati azerbejdžanski fokus usmjeren prema Armeniji, jer se plaši višemilionske unutrašnje populacije azerskih turaka na sjeveru Irana, koji bi mogli stvoriti unutrašnje probleme iranskoj državi.
U sadašnjim globalnim okolnostima Armenija ne može postići svoje ciljeve, niti će naći ozbiljnu međunarodnu podršku. Azerbejdžan će uspjeti osloboditi Nagorno Karabah, ali će istovremeno uz podršku Turske zauzeti i armensku regiju, koja razdvaja Azerbejdžan i Nahčivan
Turska je spremna pružiti svaku vrstu pomoći i podrške koja je Azerbejdžanu potrebna. Okolnosti 21. stoljeća i kineski Pojas i put promijenili su globalnu ravnotežu u svijetu, koja ne idu u prilog Armenije.
Kroz cijelo dvadeseto stoljeće postojao je plan da nakon što se Turska proglasi krivom za genocid nad Armenima, moćne zapadne države su koristeći se ovom tezom nastojale uspostaviti Veliku Armeniju, tako što bi krenule u rasparčavanje istoka Turske.
Američki evangelisti i cionisti decenijama nastoje u ovoj regiji izazvati rat koji oni nazivaju „Armagedon“, kojim bi ozvaničili kraj turske države.
Ovo ide u prilog uspostavljanju Velike Armenije, čemu je priznanje armenskog genocida od strane parlamenata brojnih država prethodilo. Ali sadašnje okolnosti u svijetu pokazuju da od toga nema ništa.
Zbog toga, moje mišljenje je da ovaj put situacija je naklonjena Azerbejdžanu i Turskoj, koji su spremno dočekali armenske napade, gledajući na njih kao veliku priliku.
Podršku Azerbejdžanu će vjerovatno pružiti i Kina, ali i Velika Britanija čija je korporacija City of London je jedan od glavnih finansijera projekta „Pojas i put.“
Azerbejdžan će povratiti teritoriju Nagorno Karabaha, nakon čega bi se mogao otvoriti koridor prema Srednjoj Aziji i uspostaviti direktna kopnena veza između Azerbejdžana i Nahčivana tj. Azerbejdžana i Turske.
Autor: F.T
